«Ζωγραφίζοντας τις λέξεις » (1996, Ε. Π. Α. Σ. Κ. Τ.) Μαρίνα Πίσπερη «Η ζωγραφική όπως και κάθε ποίηση συμμετέχει στο Θείο»Μάρκ Σαγκάλ
Στο έργο της Ελένης Πολυχρονάτου η Αγάπη της για την Ανθρώπινη Διάσταση σβήνει τα σύνορα Ονείρου και πραγματικότητας και μεταφέρει το θεατή σ΄ένα Μαγικό αλλά και Αληθινό Κόσμο.
Η καλλιτέχνης εμπνέεται από Φράσεις και Φιλοσοφικούς συλλογισμούς που αφού βιωθούν μεταμορφώνονται σε χρώμα, ύλη και φως.
Τα γράμματα αποδίδονται από ένα προσωπικό κώδικα συμβόλων, οι λέξεις ζωγραφίζονται και ένα σύμπαν λεπτών σημείων πάλλεται στο κατώφλι του συγκεκριμένου με το αφηρημένο.
Η λιτότητα και η ποίηση της γραμμής καθώς και η αρμονική συμφωνία των σχημάτων ή των χρωματικών τόνων δημιουργούν μια μουσική σχέση ανάμεσα στις φόρμες .
Η όλο και εμφανέστερη διαύγεια των συνθέσεων στις οποίες βασιλεύει η αμεσότητα και η απλότητα των εκφραστικών μέσων φανερώνει μια πρωταρχική πεποίθηση της δημιουργού : ότι «Το Προσωπικό είναι και το Ουσιαστικό καθώς μας οδηγεί στο δρόμο προς την Εσωτερική Αλήθεια και Φώτιση».
«Οι λέξεις στις τρεις διαστάσεις» (1997, Σύλλογος Γλυπτών Ελλάδος), Τάκης Κάρης, (Περιοδικό Έξοδος, Νο 98/ 1998)
…..Τελάρα με καθαρά χρώματα, ζωγραφισμένα τελάρα με ηλεκτρικό φως και μεταλλικές η συρμάτινες κατασκευές επικοινωνούν στο θεατή, εικονικά, τη διάθεση της καλλιτέχνιδας.
Aνθρωποκεντρικές δημιουργίες με πρόσωπα σαν καρτούν, και ιδιαίτερα λεπτή αισθητική, τα έργα της Πολυχρονάτου υπερβαίνουν το χώρο και το χρόνο, καθώς τον προσωπικό εικαστικό κώδικα συμβόλων της καλλιτέχνιδας - τις λέξεις –διέπει η επικοινωνιακή αμεσότητα.
Τα γράμματα γίνονται σύμβολα που ξεπερνούν τα στεγανά μιας συγκεκριμένης αλφαβήτου και γίνονται παγκόσμια, πανανθρώπινα, διαπολιτιστικά, διηλικιακά.
Λιτές γραμμές, σαν λεπτομέρειες ναιφ πίνακα, αντανακλούν το ηλεκτρικό ή το φως της ημέρας, δημιουργώντας ονειρικές, ποιητικές παραισθήσεις.
«Το Προσωπικό είναι και το Ουσιαστικό καθώς μας οδηγεί στο δρόμο προς την Εσωτερική Αλήθεια και Φώτιση » είναι άλλωστε η άποψη της Πολυχρονάτου.
«Οι λέξεις που κινούνται» (1998, Ε ΠΑΣΚΤ), Αθηνά Σχινά
Στην εποχή που διανύουμε της διαπολιτισμικότητας, χάνονται τα στεγανά των παλαιότερων διαχωριστικών αναφορικά με τα είδη και τις κατηγορίες της τέχνης. Ένα έργο τέχνης προσδιορίζεται πλέον από το εύρος των εννοιών και ιδεών που περιλαμβάνει καθώς και από τις ποιότητες των αισθητικών συντεταγμένων με τις οποίες ο καλλιτέχνης ανοίγει έναν διάλογο με τον θεατή. Οι παραπομπές ενός έργου άλλωστε και οι εσωτερικοί μηχανισμοί της δομής, των επιφανειών και των σημασιών τους αναφορικά με τους τρόπους που στοιχειοθετούν τους υπαινιγμούς της εικαστικής γλώσσας, αποδίδουν στο έργο την αυτονομία και την εμβέλεια του στον χρόνο.
Η Ελένη Πολυχρονάτου έχει και παλαιότερα δώσει δείγματα της σοβαρότητας και της υπευθυνότητας με την οποία αντιμετωπίζει το θέμα. Πρόθεση της είναι να εμφανίσει τις χρυσές τομές ανάμεσα στον λόγο και στην εικόνα, στο σχεδιογράφημα και στην μορφή, στην αφαιρετική σύλληψη και στο σύμβολο, στο μοτίβο και στην μεταποίησή του, στην διαπλοκή της αφήγησης και στην ποιητική συναίρεσή της. Χρησιμοποιεί τρόπους της γλυπτικής ζωγραφίζοντας και την ίδια στιγμή ζωγραφίζει επεξεργαζόμενη τα μορφοδομικά της στοιχεία με γλυπτική αίσθηση και διαλεκτική διάθεση ανάμεσα στους όγκους και στα περιγράμματα, στο φώς που εκλύεται από το εσωτερικό της εκάστοτε φιγούρας ή στο σκοτάδι μέσα από το οποίο εξέρχεται εκείνη για να δηλώσει την παρουσία της στο «ενεργειακό» πεδίο δράσης των μορφωμάτων .
Συνήθως η δημιουργός εμπνέεται από στίχους ποιημάτων ή φραστικά αποσπάσματα που αναφέρονται στον άνθρωπο και την φύση, στον ρόλο του ατόμου που διενεργεί ανάμεσα σε νόμους ελευθερίας και αντιφάσεις ζωής, προσπαθώντας να σχηματίσει έναν χάρτη αυτογνωσίας. Τα σχέδια της, που θα μπορούσαν να γίνουν επιφάνειες γλυπτών, θυμίζουν αποσπάσματα από ξεχασμένες ή άγνωστες «ιστορίες » μιας περιπέτειας στον χρόνο και στον χώρο, ανάμεσα στην χλωρίδα των αναλλοίωτων ονείρων και των τροχιών που διανύουν οι αστεροειδείς στο στερέωμα.
Οι στίχοι απ’ τους οποίους η Ελένη Πολυχρονάτου αντλεί εναύσματα, προκειμένου να παρουσιάσει – μέσα από την ελευθερία της φαντασίας της – καταλήγουν σε μεταστοιχειώσεις της ίδιας της γραφής σε εικόνα που διαπνέεται ως διαδικασία από έναν εσωτερικό ρυθμό. Βάσει αυτού του ρυθμού, ο χώρος γίνεται φόρμα και το « αρνητικό » της ανεστραμμένης πλέον και αφαιρετικής φόρμας, που γεννιέται από τα περιθώρια των μορφών, γίνεται χώρος δυνατοτήτων εμφάνισης μιας διαδοχής εικονοσυμβόλων, που θέτουν και ταυτοχρόνως αναιρούν τις σημασίες τους στην «ύφανση» ενός αέναου πεδίου σχεδιαστικών περιπετειών.
Λαβυρινθώδης και συνοπτικές «αφηγήσεις» περιγράφουν την ζωτική κυκλοφορία μιας ρευστής κατάστασης που ενοποιεί κι αντιστρατεύεται τις αντιθέσεις, ανοίγοντας έναν διάλογο με τα μεγέθη, τις αποστάσεις και τις σημασίες εφικτού κι ανέφικτου.
Η δρώσα ύλη μεταμορφώνεται σε πράξη γραφής και η πράξη γραφής σε μαρτυρία κατάθεσης μιας οσμωτικής διαδικασίας η οποία παραπέμπει στο «horror vacui» και στην αρχέγονη μνήμη του «τρόμου του κενού».
Τίποτε δεν είναι άδειο ή δεν μπορεί να υφίσταται άνευρο, στα έργα της Ελένης Πολυχρονάτου. Τα όρια ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν εξαφανίζονται, όπως εξαφανίζονται τα όρια ανάμεσα στο φως και στο σκοτάδι, στην παρουσία και στην απουσία, στην συνειδησιακή εγρήγορση και στην λήθη, στην χειρονομία και στο αποτύπωμα.
Ύλη και φως συμπράττουν στον κόσμο πού τα έργα της δημιουργού μας αποκαλύπτουν, λες κι ένα παιδικό χέρι ιχνηλατεί πορείες της σκέψης και μονοπάτια της φαντασίας, μέσα από μια άδολη ματιά πού δεν έχει ακόμη γνωρίσει την εκλογίκευση.
Οι σχεδιομορφές της Ελένης Πολυχρονάτου ακροβατούν στο στερέωμα ανατρέποντας τις συμβάσεις. Μια διαρκής κίνηση, μεταμόρφωση και αναρρύθμιση μοτίβων προσθέτει στην αστάθεια μια αινιγματικότητα και στην ελευθερία διαπραγμάτευσης μια ποιητική πνοή. Η γλώσσα γίνεται κρίκος διασύνδεσης υπαινιγμών και προθέσεων, επιθυμιών και αμφιβολιών, εικόνων που απεγκλωβίζουν τις σημασίες τους και σημασιών που αναθεωρούνται.
Τα σχέδια, που μπορούν να λειτουργήσουν και ως προπλάσματα ιδεών γλυπτικής αλλά και ως προτάσεις έργων χώρου της Ελένης Πολυχρονάτου, δημιουργούν ένα είδος εικαστικού λειμώνα. Εκεί, που μπορούν να φυτρώσουν κάποτε και τα πιο τολμηρά όνειρα, παρόλο που εμφανίζονται άπιαστα από την φύση τους και φευγαλέα, όπως τα αποδημητικά πουλιά.
«Οι λέξεις μέσα από τον Η / Υ» (1999, ΔΙΑΒΑΣΗ, Αθήνα), Χαριτίνα Καραίνδρου, Ιστορικός Τέχνης
Η Ελένη Πολυχρονάτου χρησιμοποιώντας ακουαρέλα, ακρυλικά, μελάνι, λαμαρίνα νέον, μέταλλο η Η/Υ συνθέτει εικαστικά λέξεις και σκέψεις παραδίδοντας ένα έργο ποιητικά συμβολικό με έντονα Ουμανιστικό χαρακτήρα.
Λιτές συνθέσεις, με σφρίγος και εσωτερική ενέργεια αποδεικνύουν με αρμονικές γραμμικές φόρμες ότι κέντρο, μέτρο όλων είναι ο Άνθρωπος, όχι με το μέγεθος ή τη θέση του στον χώρο αλλά με την ανυψωτική, ελασματική στάση του, που έχοντας την εικονογραφική δύναμη προσευχής εκφράζει την εσωτερική του αναγκαιότητα για ένωση με το Θείο. Σχεδιασμένος αφαιρετικά, με την εκφραστική αυτάρκεια που κρύβουν οι ελάχιστες γραμμές, ο Άνθρωπος της Πολυχρονάτου είναι ένα πνευματικό έλασμα με νύξεις αθανασίας που ελευθερώνεται από τη στιγμή που μάχεται ενάντια στο πνεύμα της βαρύτητας : το κεφάλι του ατενίζει ψηλά με τη δύναμη του Λόγου, ο θώρακας τεντώνεται σαν τόξο εκφράζοντας την ανάγκη για κίνηση και δημιουργία, τα πόδια στέκονται σταθερά στη γη με τη δύναμη της θέλησης.
Ακόμα και στις συνθέσεις στις οποίες απουσιάζει η ανθρώπινη μορφή, τα ίχνη της γίνονται φανερά μέσα από τα εικαστικά σύμβολα των στοιχείων της Φύσης και της ανθρώπινης δημιουργικότητας: δένδρα, πουλιά, ψάρια, σπίτια, αστέρια, βουνά, πόλεις. Και εδώ οι γραμμές είναι απλές, σχηματικές με μία τοξοειδή δυναμική κίνηση που αρνείται τη φθορά, εντείνοντας τον πνευματικό, ειρηνικό χαρακτήρα του έργου, την ανιμιστική χροιά των στοιχείων της Φύσης, την ανάγκη της ένωσης με ότι καλύτερο υπάρχει μέσα μας, την αναζήτηση της Γνώσης και της Αρετής.
Ο φιλοσοφικός, ανθρωποκεντρικός στοχασμός της δημιουργού, η πίστη στη δύναμη του Καλού, αποδίδεται εικαστικά με μελάνι σε λευκό φόντο, ακουαρέλλες, και ακρυλικά σε τελάρα όπου συμβιώνει αρμονικά η γήινη ενέργεια του κόκκινου, με τον κοσμικό, μυστικιστικό ιδεαλισμό του μπλε, και τον αποκαλυπτικό, λυτρωτικό χαρακτήρα του κίτρινου.
Άλλοτε πάλι κομμάτια λαμαρίνας χαράζονται με λέϊζερ δημιουργώντας δένδρα, πουλιά και ανθρώπινες φιγούρες που διαπερνώνται και θερμαίνονται από κρυφό φωτισμό.
Στις τρεις διαστάσεις το μέταλλο μεταμορφώνεται σε στητές σιδερένιες ράβδους, που μοιάζουν με τοτέμ, για να σκαρφαλώσουν πάνω του, όλο και πιο ψηλά τα εικαστικά σύμβολα λέξεων, ενώ η βάση του συχνά σκαλίζεται για να ελευθερωθεί το Φως του Κόσμου.
Οι φράσεις - σκέψεις που συντροφεύουν τις επιτοίχιες συνθέσεις λειτουργούν σαν μια αισιόδοξη ποιητική σπονδή στην Ανθρώπινη ύπαρξη, σαν μια ευχή για αρμονική συνύπαρξη της Θεωρίας και της Πράξης, του Πνεύματος και της Υλης στον καθημερινό βίο και σαν μία υπενθύμιση ότι η ουσία του Ανθρώπου δεν είναι τίποτα άλλο παρά το σχήμα που θα δώσει ο ίδιος στην ύπαρξή του .
«Τοπία της Σκέψης» (2006, Ε. Π. Α. Σ. Κ. Τ. Αθήνα), Μανώλης Μαυρομάτης
Η Ελένη Πολυχρονάτου χρησιμοποιώντας ακουαρέλα, ακρυλικά, μελάνι, λαμαρίνα νέον, μέταλλο η Η/Υ συνθέτει εικαστικά λέξεις και σκέψεις παραδίδοντας ένα έργο ποιητικά συμβολικό με έντονα Ουμανιστικό χαρακτήρα.
Με αφορμή την Διακρατική Έκθεση Γέφυρες, Exhibition Hall, Chamber of Commerce, Σμύρνη, Ιούνιος 2004
Της Ελένης Πολυχρονάτου, το πολύ εκτεταμένο σχεδιαστικό, ζωγραφικό και περιβαλλοντολογικό έργο, έχει ως άξονα την εμφανή επίδειξη της σχέσης του λόγου και της εικόνας ή της έννοιας της εικόνας και του συμβόλου της, - τέλος, της έννοιας του αντικειμένου και της εικόνας του.
Στο σύνολο της αυτή η εργασία έχει το ενδιαφέρον ότι διεκδικεί να εγκαταστήσει τους όρους υπό τους οποίους θα γίνει η μετατόπιση από τη γλώσσα ως κατεξοχήν εικονογραφικής λειτουργίας (μιας λειτουργίας που συμπαρασύρει εικόνες ) προς την εικόνα ως λειτουργίας που εγκαθιστά αυτή η ίδια και την έννοια (τη γλώσσα) των εικόνων της : αυτή η εγκατάσταση γίνεται μέσω των συνειρμών, αλλά γίνεται και μέσω μιας συνδυαστικής λειτουργίας στη ζωγραφική της Πολυχρονάτου κατά την οποία οι θέσεις και οι συσχετισμοί των θέσεων μεταξύ τους και των συνδυασμών τους, των στοιχείων της εικόνας, συνιστούν το συντακτικό της γλώσσας που διατυπώνεται και την ερμηνεία των συμβόλων ( των σχέσεων ), που εγκαθιστούν αυτές οι θέσεις.
«Εικονοσυλλαβές στο Χώρο» (2010, Πολυχώρος Απόλλων, Πειραιάς), Γιάννης Μίχας, Ομιλία Εγκαινίων στην Αναδρομική Έκθεση« Εικονοσυλλαβές στο Χώρο» Γιάννης Μίχας, Εικαστικός, Νομάρχης Πειραιά, 4 Ιουλίου2010, Πολυχώρος Απόλλων
Η εικαστική τέχνη, η τέχνη δηλαδή που μορφοποιεί εκ του μηδενός την πρώτη ύλη, έχει το δικό της αλφάβητο, το δικό της λεξιλόγιο, τη δική της αυτόφωτη γλώσσα και γραφή. Είναι γι’ αυτό προτιμότερο, κάποιες στιγμές, να μην την ερμηνεύεις με λόγια. Να αφήνεις την αίσθηση της όρασης να μιλήσει για εκείνη, να σε ξεναγήσει στα μυστικά της, να σου διηγηθεί τις ιστορίες της, να σου συστήσει το δημιουργό της. Μια τέτοια στιγμή είναι και η αποψινή, που έχουμε τη μεγάλη χαρά και τιμή να υποδεχόμαστε στο κοινό μας πολιτιστικό σπίτι, εδώ, στον Πολυχώρο Απόλλων της Νομαρχίας Πειραιά, την Ελένη Πολυχρονάτου, αυτή την χαρισματική και ιδιαίτερα παραγωγική δημιουργό που με σχεδιαστική δεινότητα και ευδιάκριτη φιλοσοφική διάθεση μορφοποιεί τα κείμενα, τις λέξεις, τα σύμβολα, δημιουργώντας με τα υλικά της γλώσσας εικαστικά ποιήματα υψηλής αισθητικής .Εγκαινιάζοντας λοιπόν απόψε, την θεματική καλλιτεχνική της κατάθεση «Εικονοσυλλαβές στο χώρο» και αντικρίζοντας τις πρωτοποριακές και γεμάτες ζωτικότητα συνθέσεις της, δεν έχω τίποτε άλλο να προσθέσω από να την ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου για αυτό το πολύχρωμο σύμπαν που μας παρουσιάζει, σαν παραμύθι βγαλμένο από το μέλλον. Ειλικρινά σ’ ευχαριστώ, Ελένη Πολυχρονάτου! Η τέχνη σου είναι πραγματικά μοναδική και επάξια σε τοποθετεί στους ξεχωριστούς της σύγχρονης δημιουργίας. Μα περισσότερο θέλω να σε ευχαριστήσω, ως Νομάρχης και ως καλλιτέχνης ο ίδιος, για τον προσωπικό αγώνα που δίνεις τόσο με την ευαίσθητη εικαστική γραφή σου όσο και με τη διδασκαλία σου στη Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο, εκούσια ή ακούσια, στην αφύπνιση της ατομικής και συλλογικής συνείδησης και αισθητικής. Μέσα στο σημερινό πολτό της πολιτιστικής ευτέλειας και κρίσης, είναι πολύ σημαντικό και ταυτόχρονα ελπιδοφόρο το ότι υπάρχουν καλλιτέχνες, όπως εσύ Ελένη, που παράγουν πολιτισμό με φλόγα και δύναμη, προτρέποντάς μας να δούμε πίσω από τις λέξεις και μέσα από αυτές, να εμβαθύνουμε στο συναίσθημα και τη νόηση, να αναζητήσουμε και να ανατροφοδοτηθούμε από τις πολύτιμες αξίες της Ζωής. Κλείνοντας το δικό μου καλωσόρισμα, θέλω να σου ευχηθώ να συνεχίσεις να εργάζεσαι ακούραστα γεμίζοντας τα μάτια και τη ψυχή μας με την αισθητική και την ποιότητα του έργου σου και για άλλη μια φορά να σε ευχαριστήσω θερμά για την εικαστική σου παρουσία στον Πολυχώρο Απόλλων. Μαζί με σένα, θέλω να ευχαριστήσω όλους όσοι βρίσκεστε απόψε εδώ, αυτό το όμορφο καλοκαιρινό βράδυ, αναζητώντας την ουσία, το βάθος των πραγμάτων, την αυθεντικότητα και την λυτρωτική αλήθεια που μόνο η τέχνη, στην κάθε της μορφή, μπορεί να προσφέρει. Σας ευχαριστώ.
«Ημερολόγια» (2012, Παλαιό Φάληρο, Αθήνα), «Για την ανάταση του πνεύματος και για τη μάχη της ψυχής» Κώστας Μέντης, Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας και Πολιτισμού
Μέσα σε μια απρόσωπη υπόσταση του ανθρώπου και στη δίνη ενός νοσούντος πολιτισμού, έρχεται η εικαστική τέχνη της Ελένης Πολυχρονάτου για να μας ταξιδέψει σ’ έναν συμπαντικό κόσμο, ο οποίος όμως είναι ουσιαστικά πολύ κοντά σε μας.
Με τη δύναμη της αφαίρεσης, το επιλεκτικό μοίρασμα συμβόλων, την κλιμακωτή ανάβαση προς το πέραν των δυνάμεων μας, με τις δυνάμεις μας όμως και για τις δυνάμεις μας, πλέουμε μέσα στο έργο της Πολυχρονάτου για να δομήσουμε τα οικήματα του περάσματος μας από τη ζωή.
Σχήματα, χρώματα, μορφές και χώροι σε ένα κλιμακωτό αλισβερίσι, σε μια αναμέτρηση με τις πνευματικές δυνάμεις και την υπερβατική τους πορεία στο στόχαστρο μιας ψυχικής ανάγκης για δημιουργία και για επαναφορά στον κόσμο μιας προπατορικής απλότητας.
Το έργο της αναδύεται, ορόσημο και φυλαχτό, σημείο αναφοράς μιας πορείας ανθρώπου που αναμένει να επικοινωνήσουν μαζί του οι συν-άνθρωποι, αντλώντας εκείνα τα στοιχεία που τους κάνουν κοινούς αγωγούς μιας αναγνωρίσιμης αλήθειας.
Απολυτρωτικό και καθοδηγητικό, υπαινικτικό και διαδραστικό έχει τη δύναμη να αναιρεί όλες εκείνες τις ταξινομικές αναγωγές που του αφαιρούν τη δύναμη να ίπταται πάνω από τις επιστημονικές διελκυστίνδες και τις γνωσιολογικές παρατηρήσεις, προσφερόμενο κάθε φορά σε μία νέα παρατήρηση, ένα νέο ανάγνωσμα, μια νέα αναζήτηση που γονιμοποιεί τη σκέψη, τη κατανόηση, τη φαντασία ή τη δημιουργία.
Το εικαστικό έργο της Πολυχρονάτου, φανός και παραστάτης, αρμός και αρμονία θυμίζει κάθε φορά τον τόπο προέλευσης, τον τρόπο ζωής, τον άχρονο τίτλο δημιουργίας ως δομικό υλικό μιας πανανθρώπινης ανάγκης επικοινωνίας με θεμέλιο τη διαισθητική μέθεξη των πρωτογενών υλικών της ανθρώπινης υπόστασης: του βλέμματος, του ακούσματος, της οσμής, του αγγίγματος και τελικά του οράματος για μια ποιοτική ζωή.
Οι εικαστικές παραστάσεις της σε οδηγούν μέσα από προσωπικά μονοπάτια σ’ ένα αισθητικό σεργιάνισμα στη σαγήνη της απλότητας, σ’ έναν οίκο ψυχής απαλλαγμένο από περίτεχνες επιτηδεύσεις και σε μια τιτάνια προσπάθεια ανύψωσης της τέχνης ως δομικό συστατικό της κοινωνικής, πνευματικής και πολιτισμικής δημιουργίας.
Με εικαστικά έργα πλοηγούς και σηματοδότες, όπως της Ελένης Πολυχρονάτου, με την ανάταση του μύστη που επισύρει η προσέγγιση στο πολύτιμο, με την απολύτρωση από το πρόσκαιρο και το ρευστό, με τους ορίζοντες ταγμένους στον κυκεώνα των αλλοτριώσεων και τη θύμηση αλώβητη να γιγαντώνει τις δεήσεις μιας ασυμβίβαστης εντολής, όπου η Φύση και ο Πολιτισμός κληροδοτούν τη μαγεία της υπέρβασης, ακροπατούμε στη νηρηιδική κοιτίδα της Τέχνης.
«Ημερολόγια Λόγος και Εικόνα σε Μικρές Διαστάσεις» (2012, ΔΙΑΒΑΣΗ, Αθήνα), «Το ζητούμενο είναι η εξύψωση της ανθρώπινης συνείδησης», Καλλιόπη Κουντούρη.
Ελάχιστα πράγματα μπορούν να αποτυπώσουν τόσο ευθύβολα και περιεκτικά τη διαλεκτική ανάμεσα στο ιδιωτικό και το δημόσιο, το προσωπικό και το κοινωνικό όσο η καλλιτεχνική φόρμα του ημερολογίου. Η Ελένη Πολυχρονάτου συνθέτει ένα αισθητικό «έργο» ή καλύτερα εισάγει ένα πολυδύναμο συνταίριασμα που διαπλέκει εύστοχα το εικαστικό λεξιλόγιο με το χρωματολόγιο - ιδεολόγιο των λέξεων. Στα «Ημερολόγιά» της, ο ονειρικά καλλιγραφικός εικαστικός λόγος συμπλέει ιδανικά με τη στοχαστική αποφθεγματικότητα των ρήσεων, που συχνά αιφνιδιάζουν το θεατή και τον προκαλούν να επιβιβαστεί σε όχημα απρόσμενης σκέψης∙ άλλοτε του φωτίζουν την κείμενη καλλιτεχνική σύνθεση, άλλοτε την επιστέφουν ως καταστάλαγμα, άλλοτε πάλι οξύνουν την ονειρικότητά της. Πάντως, τα σημειωτικά συστήματα του λόγου και της εικόνας αλληλεπιδρούν στα έργα της Πολυχρονάτου γονιμοποιητικά μεταξύ τους, μα στέκουν και αυτόνομα, συνθέτοντας, τελικά, την ενότητα ενός «Ημερολογίου», του οποίου ο μεικτός λόγος είναι τόσο κατασταλαγμένος και έντεχνα διαπλεκόμενος, ώστε καμία αλλαγή ή μετάθεση δεν μπορεί να συντελεστεί, δίχως να διακυβεύσει την ακεραιότητα της ολότητας. Έτσι, το έργο κατακτά τις δυναμικές ισορροπίες του.
Όπως κάθε ημερολόγιο, έτσι και αυτά της Ελένης Πολυχρονάτου αποκαλύπτουν και αποκρύπτουν, ανοίγουν σαν παράθυρα ορμητικά και «κλείνουν» μέσα στην αυτονομία της βιωματικότητας. Προσκαλούν στην περιήγηση εσώτερων συμπάντων και μικρόκοσμων, μα και ξανοίγονται στο «εμείς» του βαθιά ανθρώπινου λόγου, που διαπνέει ούτως ή άλλως το σύνολο έργο της Πολυχρονάτου. Η οικείωση συναντά την καθολικότητα και το φαινομενικά παροντικό ενός ημερολογίου τη διαχρονικότητα του ατόφιου συναισθήματος και της φιλοσοφικής-οντολογικής διατύπωσης.
Η τέχνη δεν έχει - ούτε θα έπρεπε να είχε ποτέ - αυτιστικές περιχαρακώσεις στην «αυτοδυναμία» της. Όλα τα μέχρι τώρα εικαστικά αποτυπώματα της Ελένης Πολυχρονάτου, με αποκορύφωμα το θέμα της διατριβής της (Εικαστικά Έργα Μεγάλης Κλίμακας Στον Αστικό και Φυσικό Χώρο. Από τη Δεκαετία του 60 έως τον 21ο Αιώνα), εμφατικά διακηρύσσουν και την ιδεολογική συνέπεια της καλλιτέχνιδας: η τέχνη δεν είναι έγκλειστη, δεν περιχαρακώνεται, δεν κολακεύει αλαζονείες, δεν «ιδρυματοποιείται». "Το ζητούμενο είναι η εξύψωση της ανθρώπινης συνείδησης».
«Ημερολόγια-Τόποι-Συνείδησης», «Εικόνες του Κόσμου – Ψευδαισθήσεις του Σύμπαντος», (21-29 Ιουλίου 2012 Γαλλικό Προξενείο/ Κατάλυμα, Ρόδος),
«Η προσωπική διαδρομή προς τα ένδον και η δική μας πορεία προς την αυτογνωσία» Μαίρη Σαββαΐδου - Καμπουροπούλου, Εικαστικός, Λέκτορας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Τα έργα της Ελένης Πολυχρονάτου συνδυάζοντας λόγο και εικόνα αποτελούν πολυεπίπεδες δημιουργίες που ενεργοποιούν τη συνδυαστική σκέψη. Η σχέση εικόνας και λόγου, όπως υποστηρίζει ο Ρολάντ Μπάρτ, μπορεί να είναι είτε σχέση ισοδύναμης επεξεργασίας, όπου και τα δύο μέσα αφηγούνται την ίδια ιστορία, είτε συμπληρωματικότητας - διαδοχικότητας, όπου το ένα μέσο προεκτείνει και εμπλουτίζει τις πληροφορίες του άλλου. Τη ρευστότητα και την πολυσημία της εικονικής αφήγησης έρχεται ο λόγος και την αγκυρώνει στον ερμηνευτικό δίαυλο που διανοίγει. Έτσι και στα έργα της Πολυχρονάτου τα δύο μέσα συνδυάζονται αρμονικά και αναπτύσσουν σχέση οργανικής συμπληρωματικότητας, παραχωρώντας στον θεατή μια πυξίδα για να πλοηγηθεί στη θάλασσα των μηνυμάτων που εκπέμπουν. Η μελωδική σύμπτυξη των γεωμετρικών σχημάτων, γωνίες και καμπύλες, η χρωματική καθαρότητα, τα επανερχόμενα μοτίβα και σύμβολα, οι συμβολικές παραπομπές στα στοιχεία της φύσης, η ανθρώπινη φιγούρα, τα σχηματοποιημένα αστέρια, ψάρια και πουλιά διασκορπίζονται στο χώρο σκιαγραφώντας ένα ψυχικό τοπίο που προσκαλεί και προκαλεί για εξερεύνηση. Χρόνος, αγάπη, φύση, άνθρωπος, όλα ενοικούν στη σκέψη μας με ένα γόνιμο ερωτηματικό αμφισβήτησης. Εκεί συναντιούνται όλα, εκεί αναμετριούνται με το είναι μας, εκεί συναγωνίζονται για ένα μερίδιο από την προσοχή μας, εκεί αποτιμάται η αξία τους. Η γραφή και η εικόνα συνθέτουν ένα σημαίνον που μεταφράζεται στη σκέψη του θεατή σε μια νοερή - πνευματική εικόνα, το σημαινόμενό του. Η ελευθερία στην πρόσληψη και την ερμηνεία συνιστά και το δώρο της τέχνης της Πολυχρονάτου στο θεατή. Αυτό που προσλαμβάνει κανείς στη στοχαστική θέαση των εκθεμάτων είναι η προσωπική του διαδρομή προς τα ένδον και αντανακλά τη δική του πορεία προς την αυτογνωσία.
«Το Ταξίδι» 2014. (2 Μαίου – 2 Ιουλίου 2014, Πολυχώρος Διέλευσις), Καλλιόπη Κουντούρη Αρχαιολόγος, Δρ. Ιστορικός της Τέχνης
Η διαλεκτική τέχνης και ζωής είναι επί μακρόν στο κέντρο θεωρητικών επιστημονικών αναζητήσεων αλλά και πιο βιωματικών προσωπικών προσεγγίσεων. Ποια προτάσσεται, ποια χειραφετείται, ποια παρέχει το ερειστικό σύστημα στην άλλη και ποια τελικά πρυτανεύει, αν η ισοστασία δε φανεί εφικτή, παραμένει ανοιχτό πεδίο προς διερεύνηση.
Για την εικαστικό και ιστορικό της Τέχνης Ελένη Πολυχρονάτου, είναι το εφήμερο της ύπαρξης και το αέναο του «ταξιδιού» που ορίζουν το ουσιώδες για την καλλιτεχνική έκφραση. Η αείροη των πραγμάτων κίνηση, με τις εναλλαγές παρουσίας και απώλειας και τη μεταστοιχείωση κάθε «δυσχέρειας» σε γνώση και δράση, έδωσαν τον παλμό ζωής στην έκθεση «Το Ταξίδι».
Η E.Π. συλλέγει καθημερινά αυτά που αποκαλεί «ψήγματα σοφίας», τα πολύτιμα σμικρά, σε φαινομενική κλίμακα, τα ανεπαισθήτως αντιληπτά στους περισσότερους. Αυτά αφουγκράζεται, σε αυτά στέκεται, με αυτά συνδιαλέγεται. Η πνευματική - ψυχική όμως «ταλάντωση» αυτών των «μικρών» πραγμάτων είναι ισχυρή και το αποτύπωμά τους στη τεντωμένη μεμβράνη της καλλιτεχνικής ευαισθησίας ορατό. Αιτεί το γνωστό αυτό άγνωστο περισυλλογή και εξερεύνηση και η Πολυχρονάτου ανταποκρίνεται. Έτσι, «ο διαχωρισμός τέχνης και ζωής είναι στο μυαλό μας», διατείνεται και εφαρμόζει η καλλιτέχνης, προσθέτοντας το δικό της ίχνος στα βήματα κι άλλων δημιουργών, παλαιότερων και σύγχρονων. Ανάμεσά τους η Πολυχρονάτου ξεχωρίζει τον Κάζιμιρ Μάλεβιτς και θεωρεί εμβληματική τη ρήση του «στις μέρες μας καταλάβαμε ότι η ζωή δεν είναι το περιεχόμενο της τέχνης, αλλά ότι η τέχνη πρέπει να γίνει το περιεχόμενο της ζωής, αφού μόνο έτσι η ζωή μπορεί να είναι όμορφη».
Ελαχιστοποιώντας συνειδητά τα τεχνικά μέσα διατύπωσης του καλλιτεχνικού της επιδιωκόμενου, η Ε.Π., με απλά μελάνια σε μικρούς λευκούς καμβάδες, προσπαθεί να απαλλαγεί από υλικές και τεχνικές δεσμεύσεις. Ο «ταξιδιωτικός» της «σάκος» με τα minima- maxima εργαλεία, τής επιτρέπει να ζωγραφίζει παντού, κάθε ώρα και κάθε στιγμή, όποτε η αφύπνιση διεγείρει την έμπνευση. Αν και το ογκώδες ερευνητικό της έργο είναι τα έργα μεγάλης κλίμακας σε δημόσιο χώρο η ίδια, σε ένα ιδιάζον οξύμωρο, δομεί τις αισθητικές της «φράσεις» ως σύντομες «προσευχές» που εκλύουν όμως από τη βραχεία τους κλίμακα εκρηκτικές εντάσεις και ενεργειακές εμφάνειες.
Για την καλλιτέχνιδα, «εμπειρία» δεν είναι μόνο ό,τι έχει ζήσει αλλά κι ό,τι έχουν ζήσει άλλοι, ό,τι έχει διαβάσει, ό,τι έχει συλλέξει παρατηρώντας, με συναισθησία. Πυθαγόρας, Πλάτωνας, Πρωταγόρας, Αριστοτέλης, Ηράκλειτος, Επίκουρος, Παράκελσος, Κρισναμούρτι, Σοπενχάουερ αλλά και Κοέλιο, Γκάντι, Χικμέτ, Ράσκιν, Ελύτης, ιστορία των πολιτισμών και των θρησκειών, μελέτη των πανανθρώπινων και διαχρονικών συμβόλων αναχωνεύονται και μεταπλάθονται σε έναν αποθετήρα ευαισθησίας.
Το «Ταξίδι» λοιπόν έχει αρχή τη ζωή και τέλος, δηλαδή κατάληξη κι όχι τερματισμό, πάλι τη ζωή. Η τέχνη φαίνεται να κοιτά κατάματα τη ζωή, πριν ενωθεί αξεδιάλυτα με αυτήν σε ένα «μικρό»- «μέγα ταξείδιον».